De collectie van de bibliotheek #1: over diversiteit

De collectie van de bibliotheek is altijd in beweging. Elk jaar komen er 60.000 nieuwe materialen bij. En worden er ook zoveel materialen afgeschreven. Omdat ze kapot en beschadigd zijn, omdat ze verouderd zijn en niet meer gelezen worden of omdat de maatschappij verandert en de materialen niet meer in de collectie passen.

Wat doet een collectioneur?

‘Onze collectioneurs en vier selecteurs uit andere regiobibliotheken in de provincie, stellen de collectie van de bibliotheek samen. Dat doen ze voor de Bibliotheek Utrecht en voor alle zestig bibliotheken uit de hele provincie. Voor boeken, films, games en tijdschriften en kranten.’

Waar letten jullie op?

‘We kijken vooral naar wat er in een bibliotheek veel uitgeleend wordt. Want daar is veel vraag naar. Voor bibliotheken die ook allerlei activiteiten hebben, bekijken we ook of we materialen hebben die daarbij passen. Denk aan verschillende thema’s zoals de seizoenen voor kinderen, levensverhalen voor volwassenen of genderverhalen voor jongeren. We bewegen mee met wat er in de wereld speelt.’

Hoe helpt de bibliotheek bij het vormen van een mening?

‘Het is soms best lastig zoeken in de enorme keuze die de bibliotheek biedt. Daarom maken we allerlei themalijsten. Over onderwerpen die spelen. Dat kan overal over gaan; kookboeken bijvoorbeeld, of de best gelezen boeken van het afgelopen jaar. En natuurlijk zorgen we dat we boekentips over actuele thema’s hebben. Neem bijvoorbeeld diversiteit, Black Lives Matter of de zwartepietendiscussie. Over
diversiteit hebben we speciale themalijsten voor volwassenen, jongeren en kinderen gemaakt. Naast de themalijsten en boekentips zijn we continu bezig om de collectie up-to-date te houden. Met bovenstaande thema’s beken je als bibliotheek letterlijk kleur door nog weer eens kritisch je hele collectie door te nemen.’

Halen jullie ook boeken uit de collectie?

‘Jeugdboeken van vroeger bijvoorbeeld. Omdat daar over slaven gesproken wordt alsof het de gewoonste zaak van de wereld is. Of omdat er racistische of stereotiepe beelden geschetst worden die niet meer van deze tijd zijn. Kinderen die deze boeken zelfstandig lezen, kunnen snel een verkeerd wereldbeeld krijgen. Zij kunnen nog niet zelfstandig informatie in een context plaatsen. Daardoor nemen ze vaak voor waar aan wat er gedrukt staat.’

Koopt de bibliotheek extra boeken in op het thema diversiteit?

‘Jazeker! Er is veel vraag naar boeken met verhalen over andere achtergronden dan de Nederlandse. Daar kopen we dus meer en extra van. Jammer genoeg is er nog niet veel. Gelukkig zijn er wel allerlei mooie initiatieven en onderzoeken waar we bij betrokken zijn. Op die manier hopen we de collectie nog veel verder uit te kunnen breiden.’

Bij welke initiatieven over diversiteit is de bibliotheek betrokken?

‘We werken nauw samen met Obroni. Obroni is een initiatief van drie mensen die het makkelijker willen maken om je uit te spreken tegen discriminatie. Ze verkopen T-shirts en totebags met nieuwsgierigmakende teksten. Een deel van de winst schenkt Obroni aan de bibliotheek. Zodat wij daar weer nieuwe inclusieve kinderboeken van kunnen aanschaffen.’ Verder zijn we met de Radboud Universiteit plannen aan het ontwikkelen voor onderzoek op dit gebied.’

Lees hier het interview met Obroni

En de zwartepietendiscussie?

‘De Sinterklaasboeken met zwarte piet worden door steeds meer klanten en medewerkers als kwetsend en discriminerend ervaren. We vinden het belangrijk dat alle ouders en kinderen zich welkom en thuis voelen in de bibliotheek. Daarom hebben we onze hele collectie in alle 13 vestigingen nog eens goed bekeken. Onze collega’s van de vestigingen zijn alle kasten langsgelopen. Boeken waar over zwarte piet gesproken werd, waar pieten stereotype afgebeeld zijn of waar zwarte pieten op de cover staan, zijn uit de collectie gehaald.’

Het aanbod sinterklaasboeken is dit jaar erg uitgedund. We kopen nu dan ook extra sintboeken in die voldoen aan de huidige normen en waarden. Maar het aanbod is beperkt. Ik roep alle schrijvers en illustratoren op met nieuwe verhalen te komen, want de vraag naar moderne sint- en pietverhalen blijft groot.’

Verdwijnen al die boeken?

‘Nee, bibliotheken hebben naast een uitleenfunctie ook een bewaarfunctie. Er zijn landelijke afspraken welke bibliotheek wat bewaart. Voor het nageslacht, om een tijdsbeeld te kunnen duiden en om het verleden niet lukraak weg te poetsen. Bibliotheek Utrecht bewaart boeken over psychologie, songbooks en ook kinderboeken, waaronder de zwartepietenboeken. Van elke titel een exemplaar. Al die boeken staan in het magazijn in de Literatuurkamer van de Bibliotheek Neude. Deze boeken blijven beschikbaar voor onderzoek.’

Volgende keer: de online collectie